मिसेस टॅफ्ट आणि माझे सगळ्यात आधी याच पती-पत्नीने अभिनंदन केले,खरं तर ही पत्नी आत्ताच गंभीररीत्या आजारी होऊन अंथरुणात होती.जिम मैग्नम ओक्लाहामाच्या टुलसा मे लिफ्ट मेंटेनन्स कंपनीचे प्रतिनिधी होते.त्यांच्या जवळ टुलसाच्या एका मोठ्या हॉटेलमध्ये लिफ्टच्या मॅनेजमेंटचे कॉन्ट्रॅक्ट होते. हॉटेलचा मॅनेजर दोन तासांपेक्षा जास्त लिफ्ट बंद करून हॉटेलच्या ग्राहकांना त्रास देऊ इच्छित नव्हता.दुरुस्ती करण्याकरता कमीत कमी आठ तासांचा वेळ हवा होता आणि मेंटेनन्स कंपनीमध्ये एक विशेष रूपाने प्रशिक्षित व्यक्ती नेहमी हॉटेलच्या सुविधेनुसार हजर राहत नव्हता.
मिस्टर मैग्नमने या कामाकरता आपल्या सगळ्यात चांगल्या मेकॅनिकची वेळ ठरवून टाकली.मग त्यांनी हॉटेल मॅनेजरला फोन केला आणि त्याला आपल्या आवडीची वेळ मिळवण्याकरता त्याच्याशी संवाद साधला."रिक मी जाणतो की,तुमचं हॉटेल खूपच व्यस्त असतं आणि तुम्ही लिफ्टला जास्त वेळपर्यंत बंद ठेवून आपल्या ग्राहकांना त्रास देऊ इच्छित नाही.आम्ही तुमच्या समस्येला समजतो आणि आम्ही तुमच्या मनाप्रमाणे करण्याचा आटोकाट प्रयत्न करू;पण आम्हाला वाटतं की,आम्ही आत्ता दुरुस्ती नाही केली तर लिफ्टचं गंभीर नुकसान होऊ शकतं आणि नंतर तिच्या दुरुस्तीला खूपच जास्त वेळ लागू शकेल.मी जाणतो की,तुम्हाला असं नाही वाटणार की तुमच्या ग्राहकांना अनेक दिवस लिफ्ट बंदचा त्रास व्हावा." मॅनेजरला मानावं लागलं की,अनेक दिवस लिफ्ट बंद राहण्यापेक्षा काही तास लिफ्ट बंद राहणं जास्त चांगलंय.ग्राहकांना खूश ठेवण्याच्या मॅनेजरच्या इच्छेबरोबर सहानुभूती प्रगट करून मिस्टर मॅग्नमने हॉटेलच्या मॅनेजरला आपली गोष्ट पटवली आणि कोणत्याही प्रकारची कटूता न आणता.
जॉयस नॉरिस मिसुरीच्या सेंट लुईमध्ये पियानो टीचर होती.तिने सांगितले की,कोणत्या त-हेने त्यांनी एक अशा समस्येला सोडवलं,जी पियानो टीचरला किशारवयींबरोबर नेहमी येते.त्यांच्या वर्गात एक मुलगी होती बॅबेट.तिची नखं असाधारण लांब होती.
जर कोणाला पियानो वाजवण्याचे उचित प्रशिक्षण घ्यायचं आहे तर लांब नखांची खूपच मोठी बाधा येऊ शकते.
मिसेस नॉरिस सांगते,"मी जाणते की तिची लांब नखं तिच्या चांगल्या पियानो वाजवण्यात बाधक ठरतील. पियानो शिकण्याच्या आधी माझ्या बरोबर तिची जी चर्चा झाली,त्यात मी तिच्या नखांबद्दल काहीच बोलले नाही.मला नव्हतं वाटत की,पियानो शिकायच्या आधीच तिने निराश व्हावे आणि मला हे पण माहीत होतं की, ती आपली नखं कापणं पसंत करणार नाही,त्यांना तिने इतकी काळजीने वाढवलं आहे आणि ज्याच्या सुंदरतेवर तिला इतका गर्व होता."
पहिल्या धड्यानंतर जेव्हा मला वाटलं की,वेळ बरोबर आहे तेव्हा मी तिला म्हटलं,"बॅबेट,तुझे हात खूप आकर्षक मेहनती आहेत आणि तुझी नखंपण खूप सुंदर आहेत.पण जर ही नखं थोडी छोटी असती तर तू जास्त छान पियानो वाजवू शकली असतीस.
याबाबतीत विचार कर,ठीक आहे?" तिच्या चेहऱ्यावर नकारात्मक भाव सरळ दिसत होते.मी याबाबतीत तिच्या आईबरोबरपण बोलले आणि मी हेही सांगितलं की,तिची नखं खूप सुंदर आहेत.
मला एक आणखीन नकारात्मक प्रतिक्रिया बघायला मिळाली.हे स्पष्ट होतं की,बॅबेटची सुंदर लांब नखं तिच्या करता खूपच महत्त्वपूर्ण होती.
पुढच्या आठवड्यात बॅबेट आपल्या दुसऱ्या धड्याकरता क्लासमध्ये आली.मी चकित झाले.तिने आपली नखं कापली होती.मी तिची या गोष्टीसाठी तारीफ केली आणि म्हटलं की,इतकी मोठी,सुंदर नखं कापणं तिच्या करता त्यागाहून कमी नव्हतं.मी तिच्या आईलापण धन्यवाद दिले की, त्यांनी तिला नखं कापण्याकरता प्रोत्साहित केलं.आईचं उत्तर होतं की,अरे नाही मी काही नाही केलं.बॅबेटने स्वतःच हा निर्णय घेतला आणि हे पहिल्यांदाच घडले की,कोणाच्या सांगण्यावरून तिने आपली नखं छोटी केलीत.
काय मिसेस नॉरिसने बॅबेटला धमकावलं ? काय त्यांनी असं म्हटलं की,लांब नखं असणाऱ्या विद्यार्थ्यांना संगीत नाही शिकवणार? नाही... त्यांनी असं काही केलं नाही. त्यांनी बॅबेटला केवळ हे सांगितलं की,तिची नखं खूप सुंदर आहेत आणि ते कापणं म्हणजे बलिदानापेक्षा कमी नाही.त्यांचा अर्थ होता मला तुझ्याविषयी सहानुभूती आहे-मी जाणते की हे सोपं नाही पण यामुळे तुला संगीत शिकायला सोपे जाईल.
सॉल हूरॉक बहुतेक अमेरिकेचे नंबर वन इम्प्रेसेरियो होते.
जवळपास अर्ध आयुष्य त्यांचा संबंध कलाकारांबरोबर आला,
ज्यामध्ये चालियापस इसाडोरा डंकन व पालोवा सारखे विश्वप्रसिद्ध कलाकार होते.मिस्टर हूरॉकनी मला सांगितलं की आपल्या मूडी कलाकारांबरोबर व्यवहार करताना जी पहिली गोष्ट त्यांनी शिकली ती ही होती की,त्यांना सहानुभूतीची गरज होती.
तीन वर्षांपर्यंत ते पयोदर चालियापिनचे इम्प्रेसेरियो होते, ज्यांनी आपल्या संगीत प्रतिभेने सगळ्या जगाला रोमांचित केले होते; पण चालियापिन स्वतःच स्वतःकरता एक मोठी समस्या होते.ते नाठाळ छोट्या मुलासारखे व्यवहार करायचे.मिस्टर हूरॉकच्या शब्दांत ते हर त-हेने कोणत्याही वादळापेक्षा कमी नव्हते.
उदाहरणार्थ,चालियापिन मिस्टर हूरॉकला संगीताच्या कार्यक्रमाच्या दुपारी बोलावून सांगायचे,"माझी तब्येत ठीक नाही आहे.माझा गळा तर कच्चा हँबर्गरच्याप्रमाणे वाटतोय.आजच्या रात्री गाणं माझ्याकरता असंभव आहे." काय मिस्टर हूरॉक त्यांच्या बरोबर वाद घालत होते? बिलकूल नाही.ते जाणत होते की,कोणताच मॅनेजर आपल्या कलाकाराबरोबर या प्रकारे व्यवहार करत नाही.यामुळे ते चालियापिनच्या हॉटेलमध्ये पळत पळत जायचे आणि चेहऱ्यावर सहानुभूती आणून आत जात.ते खेद करत म्हणायचे की,किती खेदाची गोष्ट आहे! "किती खेदाची गोष्ट आहे की,तुम्ही आज गाऊ नाही शकत.मी हा कार्यक्रम लगेच रद्द करून टाकतो. यात तुम्हाला दोन हजार डॉलर्सचं नुकसान तर होईल; पण तुमच्या प्रतिष्ठेच्या तुलनेत हे काहीच नाही आहे." यावर चालियापिन उसासा भरून म्हणायचे की,तरी तुम्ही संध्याकाळपर्यंत वाट बघा.पाच वाजता या आणि बघा.तोपर्यंत होऊ शकते की मी काही सुधरू शकेन.
पाच वाजता परत एकदा मिस्टर हरॉक हॉटेलमध्ये पळत पळत पोहचायचे आणि सहानुभूती त्यांच्या चेहऱ्यावर साफ झळकायची.
एकवेळ परत ते कार्यक्रम कॅन्सल करण्यावर जोर द्यायचे आणि एक वेळ परत चालियापिन उसासा भरून म्हणायचे,बहुतेक तुम्ही आणखीन उशिरा येऊन बघा.बहुतेक तोपर्यंत माझी हालत सुधारेल.साडेसात वाजता हे महान गायक गाण्याकरता तयार होत असत;परंतु या शर्तीवर की, मिस्टर हूरॉक कार्यक्रमाच्या मंचावर ही घोषणा देतील की,चालियापिनला खूप सर्दी आहे,याकरता त्यांचा गळा खराब आहे.मिस्टर हूरॉक खोटं बोलायचे की,ते असं जरूर करतील.कारण ते जाणत होते की,या गायकाला मंचावर आणण्याचा हाच एकमात्र मार्ग आहे.
डॉ.आर्थर आय. गेट्सने आपल्या शानदार पुस्तक 'एज्युकेशनल साइकॉलॉजी'मध्ये लिहिलं आहे, "पूर्ण मानव जातीला सहानुभूती हवी असते.मूल आपल्याला लागलेलं दाखवतं आणि काही वेळा तर जाणूनबुजून लावूनही घेतं म्हणजे त्याला सहानुभूती मिळू शकेल. याच कारणांनी वयस्क लोकपण आपल्या जखमा दाखवतात,आपल्या दुर्घटनांच्या गोष्टी ऐकवतात, आपल्या दुखण्याच्या वेदना सांगतात,खास करून आपल्या ऑपरेशनबद्दल आपल्या वास्तविक किंवा काल्पनिक दुर्भाग्याकरता 'आत्म-दया' दाखवणे काही हद्दीपर्यंत पूर्ण मानव जातीच्या स्वभावात आहे."
जर तुम्ही लोकांकडून आपली गोष्ट मनवायला बघता आहात,तर या गोष्टी अमलात आणा.समोरच्या व्यक्तीचे विचार आणि इच्छांप्रती सहानुभूती दाखवा.